Odpowiednio dobrane metody nauczania pozwalają nie tylko na skuteczne przekazywanie wiedzy, ale i wspierają uczniów w samodzielnym doskonaleniu umiejętności i rozwijaniu pasji. Z tego względu warto wzbogacać zajęcia m.in. o elementy zabawy, praktyczne ćwiczenia czy interakcję między rówieśnikami. Aktywizujące metody nauczania rozbudzają zainteresowanie wśród dzieci, a także ułatwiają opanowanie trudnego materiału. W ramach tego typu zajęć uczniowie nierzadko dowiadują się, na czym polega twórcze rozwiązywanie problemów. Jakie metody nauczania są najbardziej efektywne?
Tradycyjne metody nauczania
Obecnie wyróżnia się wiele metod nauczania, których wybór powinien być uzależniony od specyfiki przedmiotu, wieku uczniów, celów programu edukacyjnego czy środków dydaktycznych, jakimi dysponujemy. Z pewnością warto pobudzać kreatywność dziecka, zachęcając go do rozmaitych aktywności, niemniej musimy liczyć się z pewnymi ograniczeniami np. czasowymi. Z tego względu tradycyjne metody nauczania odgrywają nadal istotną rolę w systemie kształcenia.
Mowa tutaj przede wszystkim o wykładzie informacyjnym, który polega na słownym przekazywaniu przez nauczyciela określonych treści w formie ciągłej wypowiedzi. To przykład konwencjonalnej metody nauczania, która wymaga od uczniów dojrzałości umysłowej i zapamiętywania dużej części materiału (nie sprawdzi się zatem na etapie wczesnoszkolnym czy przedszkolnym). Największą zaletą tej techniki jest przekazanie dużej ilości informacji w krótkim czasie, niemniej charakteryzuje się ona zwykle małą efektywnością. Warto więc wzbogacać tę tradycyjną metodę nauczania o pomoce multimedialne czy akcesoria do prezentacji.
Innym rozwiązaniem jest zastosowanie tzw. wykładu konwersacyjnego, a więc wypowiedź nauczyciela przeplatana zostaje pogadanką z uczniami, co ma na celu nie tylko utrzymanie ich uwagi, ale i zachęcenie do kreatywnego myślenia. W przypadku młodszych dzieci warto zastosować opowiadanie. Pozwala ono na zaznajomienie się z tematem lekcji w formie fabuły, która ma określony czas, miejsce i przebieg zdarzeń.
Do konwencjonalnych metod nauczania należy zaliczyć również pracę z książką, w ramach której uczniowie mają szukać odpowiedzi lub rozwiązywać określone ćwiczenia, korzystając w tym celu np. z podręcznika, słownika czy encyklopedii. Przydatne w ramach takich zajęć okażą się zakładki indeksujące, które pozwalają oznaczyć przydatny fragment w publikacji.
Kreatywne metody nauczania
Coraz więcej pedagogów decyduje się jednak na wdrożenie kreatywnych metod nauczania, które mają na celu zaangażować różne zmysły i wzbudzić ciekawość ucznia. Jeśli dziecko będzie zainteresowane danym tematem, znacznie łatwiej będzie przyswajać wiedzę na lekcji, a także poszerzać ją w czasie wolnym. Doskonałym przykładem aktywizujących metod nauczania są gry dydaktyczne, które dzielą się zwykle na:
● symulacyjne (najczęściej strategiczne) – odtwarzające określoną rzeczywistość, dzięki czemu dziecko uczy się, że pewne działania mogą wpłynąć na zmianę sytuacji,
● decyzyjne – skłaniają uczniów do wszechstronnej analizy problemów, a także wskazują, jakie następstwa mogą wynikać z podjętej decyzji,
● psychologiczne (np. w formie krótkich improwizowanych scenek) – pozwalają na ćwiczenie nowych zachowań, rozwijanie zdolności interpersonalnych, a także rozumienie uczuć, które towarzyszą ludziom w trudnych sytuacjach.
Jedną z kreatywnych metod nauczania jest włączenie samych dzieci w proces przekazywania wiedzy. Co jakiś czas to wybrany uczeń występuje w roli eksperta i ma za zadanie przygotować materiał na wybrany przez siebie temat. W ramach tej aktywnej metody nauczania dziecko nie tylko rozszerza swoje zainteresowania, ale i uczy się odpowiedzialności oraz doskonali sztukę retoryki. Dodatkowo uczniowie muszą wzajemnie kontrolować swoje poczynania w trakcie lekcji, co z pewnością przekłada się na rozwój komunikacji i pracy zespołowej.
Istnieje wiele ciekawych przykładów metod nauczania, które mają łączyć dobrą zabawę i zdobywanie wiedzy. W zależności od specyfiki danego przedmiotu, w trakcie lekcji można wdrożyć rozmaite techniki, m.in.:
● Eksperymenty i doświadczenia – do ich przeprowadzenia wystarczą często powszechnie dostępne materiały czy produkty kuchenne. Taka metoda nauczania praktycznego pozwala jednak w prosty sposób zrozumieć zjawiska w przyrodzie, reakcje chemiczne czy prawa fizyki.
● Ćwiczenia terenowe – tego typu zajęcia tłumaczą uczniom zależności występujące w środowisku, a nierzadko sprzyjają kształceniu kreatywności oraz sprawdzeniu posiadanej wiedzy i umiejętności w praktyce.
● Drama – ta kreatywna metoda nauczania polega na odgrywaniu określonych ról np. za pośrednictwem wywiadu. Nie tylko rozwija twórcze rozwiązywanie problemów, ale ma także na celu pobudzać wyobraźnię, samoświadomość i empatię. W ramach niektórych zajęć, np. z historii, może sprzyjać zapamiętywaniu rozmaitych informacji.
● Mapa myśli – to przykład innowacyjnej metody nauczania, która służy praktycznej organizacji wiedzy oraz szybszemu przyswajaniu informacji. Można ją również wykonywać zespołowo, dzieląc uczniów na mniejsze grupy w celu uporządkowania jakiegoś tematu czy zakresu materiału. Warto wówczas przygotować odpowiednie akcesoria, takie jak np. flamastry czy karteczki samoprzylepne. Przydatne mogą być również tablice lub większy arkusz papieru, na którym uczniowie będą rozrysowywać poszczególne elementy mapy.
Nowoczesne metody nauczania
Z uwagi na rozwój technologii coraz częściej na lekcjach wdrażane są nowoczesne metody nauczania. Mowa o ćwiczeniach, które wykonywane są z pomocą rozmaitych sprzętów, a także internetowych platform, np. do przeprowadzania quizów online (doskonałym przykładem jest np. aplikacja Kahoot). Innowacyjne metody nauczania łączą w sobie zdobywanie wiedzy z doskonaleniem umiejętności, które są niezbędne we współczesnym świecie. W trakcie zajęć wykorzystywane są więc takie sprzęty, jak komputery, telefony, tablice interaktywne czy aparaty cyfrowe.
Metody nauczania języka angielskiego
Współcześnie bardzo ważny jest wybór odpowiednich metod nauczania języka angielskiego, którego dobre opanowanie przydaje się nie tylko w życiu zawodowym, ale i prywatnym. Istnieje wiele technik, a każda z nich może mieć inny cel: zaznajomienie się z regułami gramatycznymi, wysoką komunikatywność czy pisemne tworzenie rozmaitych treści.
Obecnie bardzo dużą popularnością cieszą się polisensoryczne metody nauczania. Technika ta wykorzystywana jest głównie wśród małych dzieci, które poznają świat za pomocą różnych zmysłów. Ta innowacyjna metoda nauczania w edukacji wczesnoszkolnej i przedszkolnej pozwala na skuteczne gromadzenie i przetwarzanie informacji w pamięci, dzięki angażowaniu słuchu, wzroku, węchu, smaku, mowy oraz ruchu. W trakcie zajęć uczniowie biorą więc udział w rozmaitych czynnościach: śpiewaniu piosenek, pracach plastycznych czy przygotowaniu przekąsek.
Wśród kreatywnych metod nauczania języka angielskiego z pewnością należy zaliczyć technikę Callana. Zgodnie z jej założeniami uczniowie nie robią żadnych notatek w trakcie zajęć, ale są za to zaangażowani w ciągłą konwersację. Zwykle pytani są wyrywkowo przez nauczyciela, a ich zadaniem jest podanie jak najszybszej odpowiedzi, bez namysłu. Taka metoda nauczania języka angielskiego ma na celu utrwalić wyuczony materiał.
Innowacyjne metody nauczania matematyki
Zapoznanie się z nowoczesnymi metodami nauki matematyki sprawi, że uczniowie z większą ochotą podejdą do zgłębiania wzorów i rozwiązywania zadań. Zwłaszcza że przedmiot ten budzi zwykle największe obawy wśród dzieci. Dobrym pomysłem jest przeprowadzania zajęć w oparciu o metodę “design thinking”, która polega na projektowaniu rozmaitych rozwiązań i testowaniu pomysłów. Na początku należy wymyślić jakiś realny problem, a następnie pokazać, że matematyka przydaje się w jego rozwiązaniu. Wykorzystując tę innowacyjną metodę nauczania matematyki, trzeba posłużyć się ciekawymi przykładami – np. zaprojektowaniem wymarzonego domu (zagadnienia z geometrii) czy zaplanowaniem podróży w egzotyczne zakątki świata (obliczenie kosztów, odejmowanie procentowych rabatów czy konieczność oszacowania kwoty po przewalutowaniu) itd.
Metody nauczania historii
Aktywizujące metody nauczania można również wykorzystać w trakcie zajęć z historii. Doskonale sprawdzi się w tym przypadku technika dramy, w ramach której dzieci mogą wcielić się w znane postaci historyczne i przedstawiać przebieg ważnych wydarzeń. Tym samym będą nie tylko doskonale bawić się w trakcie lekcji, ale dodatkowo zapamiętają znacznie więcej informacji niż w przypadku klasycznego wykładu informacyjnego.
Wśród praktycznych metod nauczania historii można wyróżnić m.in. burzę mózgów (np. “Jak Polacy mogli chronić swój język i kulturę w czasie rozbiorów”), dyskusję “za i przeciw” (np. “Zalety i wady rozbicia dzielnicowego w Polsce), a także wspomniane wcześniej gry dydaktyczne.
Czytaj także:
